Ut på (krykke-)tur, aldri sur!

Ok, eg må innrømme - eg kan også vera ganske sur når eg er på tur.
Men det er heldigvis sjeldan.

Akkurat denne hausten hadde eg planlagt å gå masse tur i fjellet, med sekk, og helst telt og utstyr for overnatting i sekken.
Men - med denne plantar fascitten blir det heilt feil å gå med sekk.

Det blir faktisk også ganske feil å gå i det heile tatt.
Viss eg på lang sikt har tenkt å bruke føtane til noko anna enn å legge dei på bordet, så burde eg bruke dei minst mogleg for tida, dvs, GÅ på dei minst mogleg - ha så lite vekt på dei som råd.

Eg har fått instruks i korleis å tape for Plantar fascitt med kinesiotape- alt hjelper!

For det dreier seg om ein skada forårsaka av overbelastning - dvs all slags belastning fører til at skaden gror dårleg.
Og det gjer den jo frå før.
(Nok om det - eg lova vel eigentleg å ikkje "snikinformere" om plantar fascitt - ehem - så det får vera nok nå.)

Lukas, go'gutten min skal fortsatt på luftetur, så noko turar blir det jo.
Og godt er det, fordi eg bli ganske sprø av å halde meg inne når det er så vakkert ute!

Heldigvis har eg ein bitteliten "fjelltopp" med navn Bringsåsnuten omtrent rett foran inngangsdøra. Det må vera så lite som 800m i luftlinje frå kjøkkenvinduet mitt.

Ein bitteliten topp omgitt av furu- og bjørkeskog med blåbærlyng, sopp, konglar, tyttebær, klatreberg, store og små steinar, små stiar og fin utsikt på Seljordsvatnet og kringliggande fjelltoppar.
Det har blitt mitt favoritt"turmål" dei siste dagane.

For å kunne gå tur utan å gjera meir skade på føtane mine har eg skaffa meg ordentlege krykker.
Dvs, eg laga eit lite utrop, "hjertesukk", ein annonse - kva skal eg kalle det? - på Facebook, om å få låne samanleggbare krykker fram til eg skulle få mine eigne.

Og jammen fekk eg "napp". Ei god venninne av meg (nei, det må vera den beste venninna mi, me har opplevd så mykje saman og støtta einannan gjennom ankelbrudd, hundebitt, mentale samanbrudd, akuttmottak andre joledag ved sjukehuset, rygging av tilhenger i flyttekaos, nedvasking av hus, utlån av hvitevarer osv... eg kunne nevne tusenvis av ting her, og likevel, det beste med "B" er at ho har eit kjempestort og godt hjarte og er snill og god og herleg), "B" fann ut at ho ville bestille krykkene til meg, og det gjorde ho.

På krykketur i terrenget (Bringsåsnuten)

Krykkene kom ikkje berre i posten etter berre få dagar, men også pakka inn i gavepapir med ei lita helsing på.

Eg blei så glad - ikkje berre fekk eg krykkene i posten - men dei var pakka inn i gavepapir, med helsing på :)

La meg presisere at det er få der ute som går på krykker når dei får diagnosen plantar fascitt. Tvert imot, dei fleste antar eg, spesielt blant dei som er dedikert til dagleg hardtrening og spesielt løping, trur eg å prøve å "løpe det av seg", eller "trene det vekk", eller redusere løpinga si til i alle fall "berre 5km om dagen" eller "berre eit par løpeturar på 10km".

Min aktivitet begrensar seg til korte gåturar med Lukas.

Jada.
Skade er skade, og skade i eit senefeste eller leddband er like reelt som eit beinbrudd, og treng behandling.
Så, når eg skal ut og gå, og spesielt på hardt underlag, så avlaster eg med krykker.
Eg greier heller ikkje å gå normalt, utan å halte, og i følge fysio'n SIF er det FY.
Ikkje gjer det.
Det kan bli andre skadar av det.
Greitt.

Samanleggbare krykker er kjekt, dei blir lagt saman i fire delar, akkurat som teltstenger eller ei sondestang, med strikk som held det heile saman.

Det funkar!

Mitt nye NIKON er med på tur også, for det er så mange fine motiv der ute for tida, og lyset er heilt spesielt om hausten, for ikkje å snakke om alle dei nydelege fargane.

I går var eg altså ute i heile halvannan time nesten.

Distansen blei omtrent 2km, vil eg tippe.
Det blei mange pausar.
I sola.

Utsikt.

Nydeleg.
Så eg var aldeles ikkje sur!
Tvert imot.
Fjelltoppane omkring kan berre lokke så mykje dei vil, dei vil vera der neste år også.
Og året deretter.
Eg øver meg i tolmodighet...

Plantar fascitt - ingen betennelse!

Folkens, det er berre å innsjå at eg i framtida kjem til å skrive utallige innlegg om plantar fascitt.
Læringskurva mi om temaet er like bratt som stien opp til Skorve (fullstendig ubrukeleg samanlikning for alle som aldri har gått opp til Skorve, men - berre bytt ut "Skorve" med navnet på ein fjelltopp med den brattaste stien du veit om).

Altså - det er mykje å lære om plantar fascitt.
For å spare dikkøn der ute som ikkje orkar å lese om belastningsskadar, sjølv om det sikkert er nyttig å vite mykje for å forebygge slike skadar i framtida, så begynner eg alle desse innlegga med "Plantar fascitt" og så tittelen på temaet på innlegget.

På den måten er det berre å bla vidare for dikkøn som ikkje er interessert. Eg skal altså ikkje begynne med "snikundervisning" om eit tema som eigentleg burde fått etiketten "skrekk og gru", "løpernes mareritt" "plantar fa-skit" osv.

Dagens innlegg blir ikkje store greier, men eg blei inspirert til å avdekke ein stor myte om plantar fascitt:
Det er ingen betennelse!

I medisinen blir endinga -itt brukt på betennelsestilstander.
Men forskninga har vist at det er ingen teikn på betennelse i føtane til folk som er plaga av plantar fascitt. Sett bort frå akutt betennelse da, som er ein reaksjon på vevsskade. Men, det er ikkje kronisk betennelse i seg sjølv om er, eller er årsak til, plantar fascitt.
Blei du usikker nå?

Da kan du følge linken til ein artikkel som har tatt seg av denne forskninga ("Plantar fasciitis: a degenerative process (fasciosis) without inflammation" av Lemont H, Ammirati K.M og Usen N).
Berre klikk HER så kjem du til artikkelen i den store NCBI-databasen.

Faktum er at plantar fascitt er ein skade ("fragmentation and degeneration") som er oppstått pga overbelastning, og vevet i den plantare fascia (det sterke bandet under foten som dannar fotbuen, ikkje sant) er delvis skada/øydelagt/nedbrote. Og treng derfor ro og tid til å bygge seg opp igjen.

Så "enkelt" er det.
Dermed hjelper ikkje Ibux og andre NSAIDs (non-steroide anti-inflammatory drugs), sjølv om ein får lindring av smertane i føtane. Men, som det er med smertestillande, du fjernar symptom (=smerten) og ikkje årsaken.

Eg brukar mykje tid på å lese om plantar fascitt, men skal halde meg til forskningsbaserte artiklar, for det er veldig mykje rart av tips og råd der ute.

Eg er likevel fortsatt interessert i å høyre om andre sine erfaringar med plantar fascitt, så har du erfaringar, kom med dei!

Eg skal nok kome med mine.
I morgo for eksempel skal eg få hjelp til å lære meg å teipe.
Altså med slik kinesiotape.

For mekanisk støtte, om det nå dreier seg om skada sener, leddband eller bein, er viktig og bra for å gje dei skada strukturane ro til å lege seg.

Så det.
Ha ein fin skadefri sundag alle saman :)

Diagnose: Plantar fascitt

Da har eg vore hos legen på mandag og fått bekrefta det eg frykta:
Det er plantar fascitt som fører til smerten i hælen(e).

Det tok berre eit par trykk med legetommelen på riktig stad, og saka var klar.
Morsamt er det når eg diskuterar med legen min og han seier "Eg går ut frå at du har lest alt om dette her og kan det meste?" Eg nikkar.
"Ja for det er den fascia som festar seg i forkant av calcaneus, ikkje sant?"
Jepp eg nikkar.

Eg er jo anatominerd. Dessutan synst eg at det er viktig å vite mest mogleg om ein skade eller sjukdom når ein først har fått den.
Fotens knoklar er mangfaldig og har rare navn. Bortsett frå tærne.
Calcaneus er berre hælbeinet, det.

Så kva vidare?
For det første, så hadde ikkje fysioterapeuten min noko ledig time før om to veker.
Kjedeleg.
Min telefon-fjerndiagnose-fysio har nå hjelpt meg med "første hjelp" (mjuke sko, avlaste hælen, mange pausar, unngå hardt underlag, R.I.C.E (bortsett frå Compression kanskje), og intens lytting etter kva signalar foten gir meg etter aktivitet og justering av neste aktivitet deretter.
Okidoki.

Vidare skal eg vera meir nøye med kosthaldet.
Kosthaldet mitt er ikkje så usunt, det.
Men det som er usunt er at sjølv om eg får i meg ein del grønsaker, litt fisk, grovt brød og magert kjøtt (bortsett frå den ukentlege sommarkoteletten som eg berre MÅ ha), så får eg i meg alt for lite.

I sommar har eg hatt så lite matlyst at eg rett og slett har kjøpt meg matlyst på boks.
Jepp, Nugatti. Matlyst på boks, dei tullar ikkje, eit par-tre teskjeier med nugatti får vekk den verste sult-og kvalmefølelsen og ein får lyst på meir (av noko anna - for det finst grenser for kor mykje nugatti det går an å ete utan å bli kvalm).

Når det gjeld maten, så fokuserar eg nå på å få i meg nok protein (oppbygging av kroppens strukturar), vitamin (som er verktøyet til oppbygging av kroppen), sunt fett (som skal byggast inn i cellemembranen til mine flotte fantastiske nybygde kroppsceller i foten, og antioksidanter (minske antall frie oksidantar etter vevsskade).
I tillegg til den daglege tranen min har eg kjøpt inn magnesium og vitaminbjørner.

Dei seier at vitamin i form av kosttilskot har langt ifrå same virkning som vitamin i sin naturlege form (pakka ned i frukt og grønsaker) men eg prøver nå likevel. Om det så berre er placeboeffekten eg får ut av det, greitt for meg!
Magnesium er bra for musklane og støttar opptak av kalsium. Eg trur nemleg at eg ikkje får i meg spesielt mykje magnesium gjennom kosten, så då blir det tilskot.

Vitaminbjørner er faktisk veldig gode -
Mg-tablettane derimot var store å svelge altså!

Når det gjeld trening, så skal eg fortsette med styrketrening - men utan å belaste føtane.
Eg skal også gå bort frå 5x5 programmet (er jo ikkje vits når eg ikkje kan utføre knebøy og markløft som er ein vesentleg del av programmet), og trene heile kroppen med øvingar som ikkje stressar fotsolane og skuldrene (for venstre skulderen er også blitt kronisk vondt i sommar).

Styrketrening utan å belaste føtane
(sjølv om skulderpress er ikkje så bra for skulderen min heller for tida :P)

Eg har også meldt med på ein gruppetime med "mattetrening" som blir leda av ei flott og kunnskapsrik dame som også er fysioterapeut (som eg faktisk har fått behalding frå for nokre år sida). På den måten kan eg kanskje også drøfte øvingar som er godt eller mindre godt eigna for føtane mine.

Eg håpar at eg også kjem meg ut i terrenget på sykkelen, slik at eg får nyte det flotte haustvêret og -landskap, og får blodsirkulasjonen i føtane i gang (og for å "get away from it all" liksom).

Eg skal også lære meg å tape foten med kinesiotape eller annan form for støttetape, slik at fotbogen min, spesielt på høgre foten, får støtte, og skaden får ro til å reparere seg.

Når det gjeld fottøy så brukar eg mine best dempa sko (ASICS Nimbus) med to par innleggsålar som gir litt støtte og ekstra demping.
Eg har også funne fram igjen mine "anti-sko": frå MBT (Massai Barefoot Technology).

Ikkje dei mest kule altså, men i 2009 gjorde dei underverk for min vonde rygg.

Dei trengte eg då eg jobba på museum (Skieventyret) for fem år sida, og gjekk og stod i mange timar på betonggulv og ryggen slo seg vrang. Skoene gir faktisk også avlastning for hælen, sjølv om eg er usikker på kva dei gjer med leggmuskulaturen/akillessenen. For sistnevnde har gjerne med eit ord i plantar-fascittdiskusjonen.

Eg blir usikker kor bra det er å plutseleg få "+18% lower limbs activiy"

Eg vurderar også å kjøpe meg eit par Hoka One One sko, sidan dei har veldig mykje demping.
Og fordi dei er mykje finare enn dei MBT-sko eg har frå før.
Men dei er svinedyre.
Så eg skal sjå om eg ikkje kan oppdrive eit par som ikkje tømmer heile kontoen denne månaden...

Hoka One One Stinson Trail - dei har eg mest lyst på, men dei er svinedyre!

Så driv eg og masserar føtane mine og leggane, og prøvar å legge inn noko avspenning i løpet av dagen. Fram med yogamatte og lett tøying og strekking og avspenning.

I går kveld gjekk eg tur med Lukas og kjente at dette er problematisk, fordi anten så drar han meg i skulderen som også er overbelasta, eller i magebeltet slik at eg må halde igjen med beina.
Og da blir det anten vondt i foten eller vondt i venstremenisk-kneet.

Eg tok fram krykkene som avlastningshjelp i nedoverbakkane, men eg fekk det ikkje heilt til å avlaste høgrefoten. I alle fall ikkje mens Lukas med full intensitet og snuten i bakken drog med full styrke i vegkanten etter eit spor som ei flott tispe hadde lagt etter seg. Den luringen! Damejegar!

Legen min anbefalte meg også å unngå "hard" trening, sidan den nedsatte allmentilstanden min (eg har så lite å gå på i år) har bidratt til overbelastninga. Og ein utslitt kropp er lite effektiv til å bedre ein overbelastningsskade, sidan den brukar opp alle ressursar til å berre "vera til".

Inge fleire fjellturar for tida - i alle fall ikkje til fots og med sekk! :(

Han syntest at det var ein god idé å gå på foto-tur i staden for.

Fotografere kan eg også i nærområdet.

Ellers skal eg ikkje belaste føtane.
Så enkelt er det.
"Keep your feet off the ground".

Samanlikna med å ha ein leddbandskade i kneet (som eg hadde i vinter) så er det ikkje så veldig mykje eg kan gjera aktivt, dessverre.
Bortsatt frå "snille" aktivitetar som får opp blodsirkulasjonen utan å belaste føtane.
Eg kan ikkje gjenta kor mykje eg ser fram til at svømmehallen opnar igjen her!

Rusleturar med Lukas - med mange mange mange sittepausar og fotografering - det går an - med ikkje langs vegen på asfalt der tispene legg igjen sine duftmarkeringar!!

Ha ein fin skadefri dag folkens!

Plantar fascitt eller fettputesyndrom eller berre noko annan dr** ?

Nevnde eg at eg gjekk pilegrimstur i august?

Ein stad mellom Ulevår og Dyrskar.

Nærmare sagt frå 18. til 25.august.

Første etappe gjekk langs vegen (på asfalt) frå Grunge kyrkje til Edland: ca 5km
Andre etappe gjekk frå Edland til Vågsli: ca 16km
Tredje etappe gjekk frå Vågsli til Ulevå: ca 16km
Fjerde etappe gjekk frå Ulevå til Midtlæger: ca 12km
Femte etappe gjekk frå Svandalsflona til Røldal: 12km

Eg har ingen aning kor mange høgdemeter me la bak oss, verken stigning eller nedstigning, men til tider var det ein god del. Eg bruka fjellstøvlar, og hadde med meg sekk.

I etterkant så skjønner eg nå at støvlane mine var altfor harde og stive og for lite dempa, og sekken var altfor tung og formen min generelt ikkje god nok til alle desse etappane. Eg var eigentleg såpass sliten at eg ikkje greidde å restituere meg godt nok på kveldane, verken fysisk eller mentalt.

Forsøk på selfie. Det er lov å vera sliten.
Berre at dette er berre dag 2 av 5 og eg sleit alt da...

Men det var godt selskap på pilegrimsturen, så derfor gjekk det bra.
Det er godt å ha gode mennesker rundt seg når ein ikkje orkar meir!

Ein flott gjeng på pilegrimsvegen til Røldal.

På tredje dagen fekk eg veldig vondt i føtane.
Eg hadde dei to første dagane slite veldig med vondt i magen, over fleire timar, og derfor nok ikkje ete godt nok, og blitt meir sliten enn det eg hadde vore tidlegare år på pilegrimsturen.
Onsdagsetappen er eigentleg fantastisk nydeleg, landskapsmessig. Den begynner med ei lang oppoverstignig for så å gå i småkupert terreng og endar med ei lang nedoveretappe.
Men eg kjente føtane mine altfor godt undervegs for å nyte turen. Spesielt den siste nedstigninga var smertefullt!

Nedstigning på onsdagsetappen - da var hælen så vondt at eg helst hadde gått utan sko. Eller krabba ned!

Men - det høyrer vel med å ha vondt undervegs, ikkje sant?
Tenkte eg.
Eg hadde utruleg vondt under føtane, spesielt i høgre fot.
Men eg kunne jo ikkje klage.
Andre hadde det sikkert verre enn meg, ikkje sant?

Hm.
Eg kjente spesielt at eg ikkje skulle ha brukt dei originale innleggssålane i støvlane, som er nokså harde og stive.
Men eg brukte same støvlane på same turen for to år sida, og då var det ingen problem?
Sekken var heller ikkje mykje tyngre i år, eller var den det?

Uansett, så har smerten i hælen aldri blitt borte.
Den har vedvart.
Jaja, tenkte eg, føtane mine er nå slitne, dei, det går seg nok til.

Det er denne flotte gjengen som har gjort at eg fortsatte turen. Det er på femte og siste dag.
Og sjå det nydelege landskapet!

Typisk "løperlogikk": berre ein ignorerar skaden, så går den vel over?

Det er nå tre veker sidan pilegrimsturen.
Eg har sidan ikkje løpt, og berre trent litt styrke.
Eg har tatt meg to lange krevande fjellturar.
På den siste hadde eg både vondt i hælen og i venstre kneet.
Det blei så ille den siste timen at eg til tider gjekk baklengs gjennom skogen i nedoverbakke.
Ellers hadde eg faktisk ikkje kome meg ned!

Lukas sørga for god underhaldning på veg ned frå Skorve - han var overlykkeleg over å ha funne DEn perfekte pinnen.
I guttestørrelse!  

I venstre kneet er det nemleg den ytre menisken min som fort blir irritert, det har eg hatt før. Meniskane er kneets støytedemping, og den eine hadde vel fått nok av tre timar bratt nedoverbakke.
Så den var ikkje berre irritert men GØRRSINT og FORBANNA!

Jaaada.
Eg kom meg ned frå fjellet og tenkte at det nå får vera nok med fjellturar, når kroppen seier så tydeleg ifrå at dette er litt mykje.

Men den murringa i hælane, spesielt i den høgre, blei verre.
Nå er det også vondt når eg berre går.
Så dette måtte googlast.
Vondt under hælen høyrest da uskuldig ut???
Det er sikkert berre litt overbelastning liksom.

Så feil kan ein ta.
Det visar seg at dette kan vera av noko av den mest langvarige belastningsskaden ein kan få.
("De fleste tilfeller blir bra av seg selv, men det kan ta opp mot 36 måneder." ==> lommelegen.no)
I tillegg til kneskadar kanskje.
Skremmande!
"Plantar fascitt" eller kanskje heller "plantar fa-skit"?

Enn så lenge har eg hatt ein lang telefonsamtale med fjerndiagnostisering og førstehjelpstiltak av fysio'n. Tuuuusen takk SIF for at du tok deg tid til dette!

Alternativt kan det også vera såkalla "fettputeatrofi" der fettputene under hælen har blitt overbelasta og er blitt redusert og ikkje lenger gir demping nok til å gå på utan smertar.
Derimot er PF ein betennelsestilstand i den flate senen under foten, spesielt i feste bak mot hælen.

"Fascie plantaris" er ingen fascie (= glidesjikt mellom musklar) men ein aponevrose (ei sene som er spesielt flat og brei).

Eg veit ikkje kva av desse to som er verre, for som sagt, når ein googlar dette, så får ein opp mange result med skrekkhistorier om langvarig nedsatt funksjon, mykje smertar og vanskeleg diagnostisering og oftast lite nyttig behandling.

Hm.
Skit altså.
Så nå er alle planlagte fjellturar avlyst framover.
Ingen løping i nydelege haustfargar gjennom skogen.
Lette turar med veldig gode sko.
Godt med demping, spesielt under hælen, godt med støtte under fotbogen.
Helst på mjukt underlag.
Ingen styrketreningsøvingar med stor belastning på føtane (knebøy går ut - og eg som er blitt sååå glad i knebøy!).
Ikkje gå barbeint eller på sokkelesten heime.
Ikkje bruk Fivefingers (og dei var eg blitt så glad i, hadde tenkt å blogge om desse snart, jaja).
Ikkje buldring/klatring.

Eg er usikker på om eg skal ta meg ein tur til legen, i tilfellet eg treng meir diagnostiering framover. Det er jo greitt å "koma igang" slik at eg slepp å vente i månadsvis på bedring som kanskje ikkje kjem.

Så meens eg driv og prøvar å gå "mjukt" så lagar eg meg ei mental liste over aktivitetar som ikkje belastar hælen.
Sykling? Check.
Svømming? Check.
Padling? Check (men da treng eg kajakk først).
Yoga? Check (det skulle eg jo begynne med uansett).
Ligge i telt? Check.
Styrketrening? Check (men utan å stå og belaste føtane sjølvsagt).

Kanskje er det ei snill sjel ein stad som kan køyre meg og Lukas til fjells, slik at me kjem oss ut på "tur" utan å måtte gå i timesvis?
Me får håpe det.
Sukk...

Ok, for transport hit opp på Skorve treng eg skyss med helikopter. Men det går jo an.
Treng berre ein snill sponsor først kanskje.

1100 høgdemeter - ei fryd for lårmuskulaturen!

Det er ikkje så ofte at eg går opp på høge fjell som virkeleg krev si kvinne - som eg synst.
Så når eg gjer det, fortener denne bragden ein skrytetittel.

Lukas er først på toppen av Skorve!

Skorve er eit nydeleg fjell og har Gøysen på 1370 m.o.h. som sine toppar.
Toppen er godt synleg når du kjem vestfrå, austfrå, og sørfrå.
Den skal vera mykje malt, sidan den er så frittståande.
Jaja, det kan vera.

Siste gong eg kom meg på toppen var så seint tilbake som hausten 2012.
Så det var på tide at eg kom meg opp dit igjen.
Og på ein av dei flotte solrike varme dagar siste veka, så kom dagen der eg var i form, hadde nok mat til niste i huset, ingen avtaler og været var berre meldt fint.

Det er ein krevande tur til Skorve, stien er ganske bratt i starten, og for å kome meg til stien så har eg også ein snau time med skogstur foran meg.

Men!
Eg pakka sekken lett, men med alle nødvendige ting, fann fram beltet til Lukas og la i veg.
Eg bur altså på rundt 230 m.o.h., så heile turen blei ei stigning på 1100 høgdemeter.
Skryt skryt :D

Eg tok ikkje med speilrefleksen, sidan eg ville bere lett.
Så bildene tok eg med mobiltelefon.
Det går fint.
Og her kjem bildene.
Dei skal snakke for seg sjølv, for eg trur at haustfjell i solskinn har eit universelt språk:

Takk for oss, Skorve!

We'll be back!